Henry Ford bouwde de eerste auto – de T-Ford (1908)- die betaalbaar werd voor het grote publiek door toepassing van de principes van ‘massaproductie’ : het ‘fordisme’.
fordisme is het systeem van massaproductie en massaconsumptie, dat karakteristiek is voor de economische groei van de periode 1940-1970. Vanaf 1970 heeft de organisatie van de ondernemingen een tweede transformatie gekend. ( bron wikipedia )
Martin Ford ( 2017 ) is nu bekend vanwege zijn boek ‘rise of robots’, waarin hij waarschuwt voor de gevolgen van mechanisering, automatisering en robotisering , waarvoor Henry Ford in 1908 de aanzet had gegeven met zijn ‘lopende band’. In het artikel het proletariaat 2.0 op deze site staat een samenvatting te lezen van het boek .
Charlie Chaplin zette zich af tegen het fordisme omdat hij bang was voor de toekomst van de stomme film. Merk op dat de ideeën over robotisering in 1936 niet veel anders waren dan nu, 83 jaar later .
Uit het hilarische filmpje kunnen we twee dingen leren omtrent de ‘vooruitgang’, namelijk :
- 1 Dat automatisering en robotisering hoe dan ook zullen doorgaan.
- 2 Dat er banen verdwijnen, zoals die van Charlie, maar ook weer bijkomen. In de ‘Entertainment- industrie’, zouden heel veel banen komen. ( door de komst van machines, kregen mensen steeds meer vrije tijd. zie: ‘de plank en piketty)
Voorstanders van robotisering wijzen op bovenstaand mechanisme. Maar welke banen zouden dat dan moeten zijn ?
In een lijvig rapport van het prestigieuze Rathenau Instituut “werken aan de robotsamenleving ” worden een aantal toekomstige beroepen genoemd : 3D-printing expert, 4D-printarchitect, augmented reality ontwerper, big data visualizer, chipinplanter, data visualisatiespecialist, dan-technoloog, dronemonteur, dronevanger, ethicus robotintelligentie, extended brainspecialist, fooddesigner, gamedeveloper, digitaal gereedschapsontwikkelaar, minivoedselkweker, orgaanontwikkelaar, robotontwikkelaar,robotservicemonteur, robottherapeut, security identity-expert, smart home-ontwerper, smart grid-ontwerper, taal- en spraaktechnoloog, virtuele reisagent, virtuele rijvlieginstructeur, virtuele wereldontwerper en vrijetijdscoach.
wat mij betreft hebben de ‘Brilliant brains’ van de Haagse Hogeschool, die de lijst samenstelde, nog een beroep vergeten namelijk die van ‘zorg robot manager’, want misschien dat die wel het minst futuristisch is van de lijst. Zij waren vast niet op de hoogte van demografische ontwikkelingen en de toestanden in de verpleeghuizen, waar een schrijnend tekort aan personeel is door bezuinigingen enerzijds en het feit dat jongeren kennelijk toch liever zo’n fancy baantje ambiëren, anderzijds. Robots zouden in verpleeghuizen veel taken kunnen overnemen van de verpleegkundigen, zodat die meer aandacht zouden kunnen geven aan hun patiënten/ cliënten. Om te beginnen met die hele administratieve mikmak.
Anders dan in de tijd van Charlie, toen er nog volop kansen waren voor iedereen op de arbeidsmarkt, is dat nu niet meer zo. ‘Al het werk dat in een algoritme gevangen kan worden, zal worden geautomatiseerd’ en dat hadden we uit het filmpje begrepen: een wetmatigheid die volgt uit het mechanisme van ‘arbeid en kapitaal’. Daarom worden de straten geveegd met tonnen kostende machines in plaats van door mensen; daarom worden in Utrecht zelfs hondendrollen opgeruimd met een machine en daarom blazen mannen – dat doen alleen ( gepensioneerde) mannen- met een brullende machine blaadjes van de ene kant van de tuin naar de andere.( en dan weer terug ) En daarom is het ook dat deze machine op de afbeelding er moest komen: de straatmachine. Deze machine maakt in ´eén klap massa’s stratenmakers overbodig (werkloos ), terwijl tegelijkertijd het maken van de straat een stuk goedkopere wordt: gelijk de lopende band van Ford deed met de prijs van de T- Ford.
Zal er voor de stratenmaker, metselaar, autoverkoper, boekhouder, bankbediende, busschauffeur, vrachtwagenchauffeur, winkelbediende, rechter en vele andere ‘ te automatiseren beroepen ‘ straks een leuk baantje uit bovenstaande lijst voor ze zijn ? Vul zelf maar in.
Ramses Shaffy bezong de romantiek van de armoede: zijn failliet betekende voor de zanger een bevrijding van zijn ballast en zijn parasieten. Hij was vrij! Mooi verhaal, schrijft Jan Bennink, maar de armoede van nu is van een andere orde. ‘De nieuwe sloebers zullen niet dansen in de plassen.’