OPINIE – Malou van Hintum − 12/03/14, 18:30
Schrijnende situaties in de zorg ontslaan ons niet van de plicht om zelf verantwoordelijkheid te nemen voor onze zorg, nu en straks, schrijft Malou van Hintum.
Hoe moet het dan wel? Almaar stijgende premies en belastingen kunnen (en willen) we op den duur niet opbrengen
De zorg wordt ‘onbetaalbaar’ en dat levert schrijnende situaties op. Ik schreef eerder over de effecten van de strakke schema’s en minutenlijstjes in de broekzak van rondrennende verzorgsters. Daarna beschreef verpleegkundige Marleen Verbree de schrijnende situatie van een mevrouw die zonder adequate voorzieningen en zonder sociaal netwerk zonder pardon werd teruggestuurd naar huis. Haar toekomst zal ze uitzitten in een rolstoel, met een luier om.
Modaal inkomen
Dit moet niet kunnen, daar zijn u en ik het snel over eens. Mensen met chronische en invaliderende fysieke en psychische aandoeningen hebben goede zorg nodig. Tegelijk kunnen de zorgkosten ook niet blijven stijgen. Een modaal gezin draagt op dit moment ongeveer een kwart van zijn inkomen af aan zorgpremies. Dat is heel veel geld, zeker als je bedenkt dat een modaal inkomen zo hoog niet is.
Hoe moet het dan wel? Almaar stijgende premies en belastingen kunnen (en willen) we op den duur niet opbrengen. Die doen een steeds groter beroep op de onderlinge solidariteit, en daar zit een grens aan. Het collectieve pakket uitkleden stuit op weerstand, omdat dat een tweedeling tussen arm en rijk in de zorg met zich mee kan brengen. Dat vinden veel mensen onrechtvaardig. We willen het liefst dat iedereen de beste zorg krijgt. Maar dat kost veel geld.
Je kunt niet onder het mom van decentralisatie bezuinigingen droppen bij de gemeenten, en dan maar afwachten wanneer het schip strandt
Duurste departement
Met het stijgen van de welvaart gebruiken we meer, betere en duurdere zorg. Dat betekent hogere zorguitgaven, zeker als we wachtlijsten in de zorg niet accepteren en graag gebruik maken van meer en nieuwe behandelingen. VWS is het duurste departement, het heeft ongeveer 83 miljard te besteden. Daarvan is 28 miljard voor langdurige zorg en ondersteuning, en 39 miljard voor curatieve zorg.
De vergrijzing wordt (samen met de ontgroening) vaak aangewezen als stijgende kostenpost, maar ook elk gezin gebruikt zelf meer zorg. Geld weghalen bij andere ministeries – ‘koop maar een paar vliegtuigen minder!’ – is daarvoor geen oplossing. Het CPB-rapport ‘Trends in gezondheid en zorg’ rekent voor dat alle andere collectieve uitgaven met een kwart zouden moeten krimpen als het beleid van de afgelopen jaren wordt voortgezet. Dat is niet reëel.
Een andere vraag is, hoeveel we bereid zijn te betalen voor elk gewonnen levensjaar
Afschuiven
Toch moet er wat gebeuren. Maar niet op de botte manier waarop het nu gaat. Je kunt niet onder het mom van decentralisatie bezuinigingen droppen bij de gemeenten, en dan maar afwachten wanneer het schip strandt. De overgang naar meer zelfredzaamheid waar dat kan, moet geleidelijk en met professionele ondersteuning verlopen. Dat vraagt ook om investeringen, niet alleen om bezuinigingen. Daarnaast zullen wij als burgers ons over de vraag moeten buigen waar het evenwicht moet liggen tussen solidariteit met anderen en verantwoordelijkheid voor onszelf. Die vraag kunnen we niet afschuiven naar ‘de overheid’.
Mensen die nu oud en gebrekkig zijn, kunnen niet meer anticiperen op een toekomst waarin ze dat misschien gaan worden. Ze zijn het nu, en we mogen hen niet in de steek laten. Maar wie jonger is, zou nu al moeten nadenken over straks. We kunnen de toekomst niet in een glazen bol zien. Maar we kunnen wel, met een levensverwachting van meer dan 80 jaar, bedenken dat we ons veel meer zelf moeten gaan redden. Hoe gaan we dat regelen? Gaan we daarvoor geld opzij zetten, praktische voorzieningen treffen, technologische hulpmiddelen gebruiken, zorgarrangementen met anderen regelen?
Een andere vraag is, hoeveel we bereid zijn te betalen voor elk gewonnen levensjaar. De Raad voor Volksgezondheid en Zorg stelde al in 2006 dat bedrag op 80.000 euro. Daar houden we niet van, om geld en gezondheid op zo’n ogenschijnlijk kille manier met elkaar in verband te brengen. Maar het zal toch moeten.
Malou van Hintum is columnist voor Volkskrant.nl
Lees in dit verband ook het artikel van Rutger Bregman : http://www.rutgerbregman.nl/kille-cijfers.html